پایان نامه بررسی عملکرد شرکت های تعاونی با مدل تحلیل پوششی داده ها DEA

پایان نامه تحصیلی جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد رشته : مدیریت بازرگانی گرایش: مدیریت مالی عنوان: ارزیابی عملکرد شرکت های تعاونی شهرستان رشت با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA)

Performance Evaluation Cooperative city of Rasht model using data envelopment analysis (DEA)

تحقیق دانلودی حاضر در 161 صفحه ورد قابل ویرایش و آماده پرینت و خروجی pdf می باشد. در پنج فصل کامل با جداول نمودارها و منابع

چکیده

یکی از دغدغه های مدیران سازمان ها، آگاهی آنها از عملکرد سیستم های تحت مدیریت آنهاست. هدف اصلی این تحقیق، یافتن مقادیر کارایی هر یک از شرکت های تعاونی شهرستان رشت و شناسایی دلایل ناکارایی شرکت های تعاونی مورد بررسی با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها می باشد. در نهایت درصدد ارائه راهکارهای منطقی بهبود عملکرد شرکت های تعاونی و ارائه استراتژی مناسب با استفاده از این تکنیک هستیم.

کارایی هر یک از واحدهای شرکت های تعاونی به عنوان متغیر وابسته و شاخص های ورودی و خروجی به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته می شوند.

پژوهش حاضر فرضیه ندارد، بلکه سنجش کارایی، مقایسه و تحلیل صورت می گیرد. این تحقیق در سطح شرکت های تعاونی شهرستان رشت انجام می شود و بالطبع قابلیت اجرا در شرکتهای تعاونی را دارد. نوع و روش تحقیق، تحلیلیتوصیفی بوده،روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات، اسنادو مدارک موجود در شرکت های تعاونی شهرستان رشت بوده و در نهایت داده های مرتبط به شاخص ها با استفاده از مدل انتخابی و تحت نرم افزار DEA-SOLVER حل شده و خروجی ها تحلیل شدند.

کلید واژگان

تحلیل پوشش داده ها (DEA)، کارایی، ارزیابی عملکرد، رتبه بندی، ترازنامه

بیان مسأله

ارزیابی عملکرد سازمان ها و شرکت ها از موضوعاتی است که مدیران و محققین توجه زیادی به آن داشته اند و تاکنون در این زمینه، مقالات زیادی منتشر شده است. وجود و یا عدم وجود نظام ارزیابی عملکرد کارآمد ، با حیات و مرگ سازمان رابطه ای مستقیم دارد. تعاونی ها سازمان هایی هستند که باید مستقلاً و به دور از حمایت و نظارت دولت تشکیل شده و به کار خود ادامه می دهدو یا اینکه لازم است زیر چتر حمایتی دولت قرار گیرند. اما این حمایتها دائمی نبوده صرفاً تا زمانی که دولت ها بر تصمیم خود اصرار داشته باشند تا به اهداف سیاسی و اقتصادی نایل شوند پابرجا بوده است. بر پایه فلسفه تعاون ایجاد و گسترش تعاونی ها صرفاً بایستی توسط مردم صورت گیرد یعنی اعضاء به حیات خود تداوم بخشند. هر شرکت تعاونی متعهد به ارائه خدمات به اعضاء مربوط می باشند در این راستا شناسایی شاخص های مؤثر بر عملکردها و اندازه-گیری کارایی هر یک از شرکت ها و شناخت نقاط قوت و ضعف آنها در اهمیت بالایی برخوردار است.

تحلیل پوششی داده ها (DEA) روشی برای مقایسه و ارزیابی کارایی نسبی واحدهای تصمیم گیرنده ایست که هر یک دارای چندین ورودی و خروجی مشابه هستند، مانند مدارس، دانشگاه ها، بانک ها و غیره.در این تحقیق با استفاده از ابزار تحلیل پوششی داده ها به ارزیابی عملکرد و تعیین کارایی و رتبه بندی چندین شرکت موجود در تعاونی خواهیم پرداخت.

چالش اصلی این تحقیق تعیین نقاط قوت و ضعف شرکت های مورد نظر با استفاده از پارامترهای موجود در ترازنامه و تعیین منابعی که موجودی ناکارامدی شرکت های ناکارا می گردد و همچنین اتخاذ تصمیمات و ارائه راهکارها برای قرار گرفتن شرکت های ناکارا در مرز کارایی و یا افزایش رتبه آنها در رتبه بندی تحقیق حاضر می باشد.

در این راستا مسئله اصلی تحقیق عبارتست از: وضعیت عملکردی شرکت های تعاونی شهرستان رشت از حیث کارامدی چگونه است؟

اساس کار ارزیابی عملکرد شرکت های تعاونی شهرستان رشت با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها (DEA) است، تحلیل پوششی داده ها یک تکنیک غیر پارامتری برای اندازه گیری کارایی نسبی یک مجموعه از واحدهای تصمیم گیری متجانس است. عبارت نسبی به این دلیل است که کارایی، نتیجه مقایسه واحدهای تصمیم گیرنده با یکدیگر است. از انواع مدل هایی که برای تحلیل مفهوم کارایی و به منظور ارزیابی کارایی نسبی واحدهای تصمیم گیرنده در تحلیل پوششی داده ها مورد استفاده قرار می گیرند. می توان به مدل های CCR، BCC، مدل جمعی، مدل اندرسن پیترسن و مدل SBM اشاره نمود که در تحقیق حاضر پس از جمع آوری شاخص ها و تعریف واحدهای تصمیم گیری، مدل مناسب انتخاب شده است.

تحلیل پوششی داده ها

تحلیل پوششی داده یک مدل برنامه ریزی ریاضی به کار گرفته شده برای داده های مشاهده است که روش جدیدی برای تخمین تجربی مرز کارایی را همچون تابع تولید فراهم می سازد که پایه اقتصاد مدرن می باشد. از آنجا که روش های موجود ارزیابی عملکرد از روش های تجربی بوده و همه فاکتورهای مربوط به کارایی را در بر نمی گیرد (به عنوان مثال اکثر روش ها فقط ستاده های سازمان را ملاک قرار داده و کمتر به مقایسه نسبت ستاده ها به نهاده های واحد می پردازند، که به موجب آن اتلاف منابع در واحدهایی که سطح ستاده های آنها بالاست، کمتر مورد توجه قرار می گیرد). در این تحقیق، از روش تحلیلی پوششی داده ها که یک روش علمی و ناپارامتری است و به مقایسه نسبت ستاده ها به داده ها می پردازد، استفاده شده است.

تعاریف ارزیابی عملکرد

ارزیابی عملکرد به مجموعه اقدامات و اطلاعاتی اطلاق می گردد که به منظور افزایش سطح استفاده بهینه از امکانات و منابع جهت دستیابی به اهداف و شیوه های اقتصادی توأم با کارایی و اثربخشی صورت می گیرد. به طوری که ارزیابی عملکرد دربعد سازمانی معمولاً اثربخشی فعالیتهاست. منظور از اثربخشی میزان دستیابی به اهداف و برنامه ها با ویژگی کارا بودن فعالیت ها و عملیات است.

به طور کلی نظام ارزیابی عملکرد را می توان فرآیند سنجش و اندازه گیری و مقایسه میزان و نحوه دستیابی به وضعیت مطلوب دانست. برخی تعاریف موجود در مورد ارزیابی عملکرد به شرح زیر است:

* ارزیابی عملکرد فرآیندی است که به سنجش و اندازه گیری، ارزشگذاری و قضاوت درباره عملکرد طی دوره ای معین می پردازد.

* ارزیابی عملکرد در بعد نحوه استفاده از منابع در قالب شاخص های کارایی بیان می شود. اگر در ساده ترین تعریف، نسبت داده به ستاده را کارایی بدانیم، نظام ارزیابی عملکرد در واقع میزان کارایی تصمیمات مدیریت در خصوص استفاده بهینه از منابع و امکانات را مورد سنجش قرار می دهد.

* به طور کلی نظام ارزیابی عملکرد را می توان فرآیند سنجش و اندازه گیری و مقایسه میزان و نحوه دستیابی به وضعیت مطلوب با معیارها و نگرش معین در دامنه و حوزه تحت پوشش معین با شاخص های معین و در دوره زمانی معین با هدف بازنگری، اصلاح و بهبود مستمر آن می باشد.

اندازه گیری کارایی با روش تحلیل پوششی داده ها

درباره اینکه کارایی واحدهای تولیدی چگونه محاسبه و ارزیابی شود دو روش اصلی وجود دارد:

روش تابع مرزی تصادفی

در این روش، ابتدا شکل خاصی از تابع تولید (هزینه) در نظر گرفته می شود و با استفاده از روش های رایج اقتصادسنجی تخمین زده می شود. طبق تعریف تابع تولید، واحدهایی که در یک صنعت کارا عمل می کنند منطبق بر تابع تولید می باشند. با در اختیار داشتن مقادیر تولید واحدهای تولیدی می توان میزان انحرافات (واریانس) مقادیر تولید واقعی با مقادیر تولید بالقوه که بر اساس تابع تولید تخمین زده شده است، کارایی واحدها را، ارزیابی و سنجش نمود. مشکل عمده این روش ها تخمین تابع تولید می باشد.

روش تحلیل پوششی داده ها

این روش نیازی به تعیین تابع تولید ندارد. فرض کنید در یک صنعت، تنها دو ورودی (نهاده) و یک خروجی (ستاده) وجود داشته باشد. اگر اطلاعات مقادیر ورودی و خروجی را برای تمامی واحدهای تولیدی فعال در آن صنعت در یک فضای دو بعدی مانند شکل زیر نشان دهیم، با اتصال نقاطی که به محورها و مبدأ مختصات نزدیکتر هستند، تابع محدبی به دست می آید که به آن منحنی تولید مرزی (کارا) گفته می شود. واحدهایی که بالاتر از این منحنی قرار گیرند برای تولید همان مقدار محصول (خروجی) از مقادیر بیشتری نهاده (ورودی) استفاده کرده اند.