مقاله بررسی آناتومی و جنین شناسی چشم در 49 صفحه ورد قابل ویرایش  

آناتومی و جنین شناسی چشم

paul Riordan. Eva, FRCS, FCO phth & Khalid F. Tabbara, MD

الف- آناتومی طبیعی

كاسه چشم (THE ORBIT)

(شكلهای 1-1 و 2-1)

حفره كاسه چشم شبیه هرمی چهارضلعی است كه راس آن در عقب واقع شده است. دیواره های داخلی راست و چپ كاسه چشم موازی اند و توسطی بینی از هم جدا شده اند. در هر كاسه چشم (اربیت) دیواره های داخل یو خارجی زاویه ای 45 درجه تشكیل می دهند، در نتیجه زاویه بین دو دیواره خارجی قائمه می‎شود. شكل اربیت را به گلابی ای تشبیه می كنند كه عصب بینایی (optic nerve) دم آن را می سازد. قطر محیط قدامی قدری كوچكتر از ناحیه بلافاصله پشت لبه است، بنابراین حاشیه محافظ محكمی را می سازد.

حجم اربیت فرد بزرگسال تقریبا 30 ml است و كره چشم فقط در حدود یك پنجم این فضا را اشغال می‎كند عمده فضای باقیمانده را چربی و عضله اشغال می كنند.

حد قدامی حفره اربیت را سپتوم پیشانی در پایین با سینوس فكی و در سمت داخل با سینوسهای پرویزنی و پروانه ای (spenoid) مرتبط است. ضربه مستقیم به كره چشم براحتی موجب آسیب كف نازك اربیت می‎شود كه بصورت ترك برداشتن (شكستگیblowout) شود و محتویات اربیت را گرفتار كند. خوردگی سقف اربیت (مانند نوروفیبروماتوز) ممكن است موجب ضربانهای آشكار كره چشم شود كه از مغز منتقل می‎شوند.

دیواره های اربیت

سقف اربیت عمدتا توسط صفحه اربیتال استخوان پیشانی تشكیل می‎شود غده اشكی در حفره اشكی واقع در ضلع قدامی خارجی سقف قرار دارد. در خلف ، بال كوچك استخوان اسفنوئید كه كانال اپتیك را در خود جای می دهد، سقف را كامل می‎كند.

دیواره خارجی توسط شیار كاسه چشمی فوقانی از سقف جدا می‎شود این شیار بال كوچك استخوان پروانه ای را از بال بزرگ جدا می‎كند. قسمت قدامی دیواره خارجی توسط سطح اربیتال استخوان زیگوماتیك (گونه ای) تشكیل می‎شود كه محكم ترین قسمت اربیت استخوانی است. لیگمان های آویزان كننده (suspensory) تاندون پلكی خارجی، و لیگان های گونه ای بوسیله بافت همبندی به دگمه اربیتال خارجی متصل می‎شوند.

كف اربیت بوسیله شیار اربیتال تحتنای از دیواره خارجی جدا می‎شود. صفحه اربیتال ماگزیلا، قسمت بزرگ مركزی كف اربیت را می سازد كه بخش اعظم شكستگی های blowout در آنجا اتفاق می افتد. زایده پیشانی ماگزیلا از سمت داخل و استخوان زیگوماتیك از سمت خارج لبه تحتانی اربیت را كامل می كنند. زایده اربیتال استخوان گام مثلث كوچكی ازقسمت خلفی كف اربیت می سازد. حدود دیواره داخلی كمتر مشخصند. استخوان پرویزنی بسیار نازك است اما در جلو كه به استخوان اشكی (lacfrimal bone) می رسد، ضخیم می‎شود. بدنه استخوان پروانه ای (sphenoid b.) خلفی ترین بخش دیواره داخلی را می سازد، و زایده گوشه ای (angular) استخوان پیشانی بخش فوقانی ستیغ اشكی خلفی را می سازد. بخش تحتانی ستیغ اشكی خلفی از استخوان اشكی تشكیل می‎شود. ستیغ اشكی قدامی به آسانی از طریق پلك قابل لمس است و از زایده پیشانی استخوان ماگزیلا ساخته می شو، ناودان اشكی بین دو ستیغ قرار دارد و حاوی كیسه اشكی (lacrimal sac) است.

نوك اربیت (orbital apex)

شكل (3-1)

نوك اربیت مدخل تمام اعصاب و عروق چشم و مبدا تمام عضلات خارج چشمی بجز مایل تحتانی است. شیار كاسه چشمی فوقانی (superior orbital fissure) بین بدنه و بالهای بزرگ و كوچك استخوان پروانه ای قرار دارد. (trochlear) از بخش خارجی شیار عبور می‎كنند كه خارج از حلقه zinn قرار دارد. شاخه های فوقانی و تحتانی عصب اكولوموتور را بدوسنس و اعصاب نازوسیلیاری از پخش داخلی شیار و از داخل حلقه زین می گذرند. عصب اپتیك و شریان افتالمیك از كانال اپتیك عبور می كنند كه آنهم در داخل حلقه زین قرار دارد. ورید افتالمیك تحتانی ممكن است از هر یك از بخشهای شیار اربیتال فوقانی عبور كند از جمله بخش مجاور بدنه اسفنوئید كه پایین و داخل تر از حلقه زین قرار دارد. ورید افتالمیك تحتنای ممكن است ازهر یك از بخشهای شیار اربیتال فوقانی عبور كند از جمله بخش مجاور بدنه اسفنوئید كه پایین و داخل تر از حلقه زین قرار دارد. ورید افتالمیك تحتانی اغلب پیش از خروج ازاربیت به ورید افتالمیك فوقانی می پیوندد.

خونرسانی

(شكل های 4-1 تا 6-1)

خونرسانی شریانی اصلی اربیت و ساختمانهای آن از شریان افتالمیك تأمین میشود كه اولین شاخه اصلی قسمت داخل جمجمه ای شریان كاروتید داخلی است. این شاخه از زیر عصب اپتیك عبور می‎كند و آن را در مسیر كانال اپتیك تا اربیت همراهی می‎كند. اولین شاخه داخل اربیتی، شریان مركزی شبكیه است كه در 8 تا 15 میلی متری زیر كره چشم وارد عصب اپتیك می‎شود. سایر شاخه های شریان افتالمیك عبارتند از شریان اشكی (lacrimal a.) كه غده اشكی و پلك فوقانی را مشروب می كند؛ شاخه های عضلانی به عضلات مختلف اربیت؛ شریانهای مژگانی كوتاه و بلند؛ شریانهای پلكی داخلی (medial palpebral a.s) به هر دو پلك و شریانهای سوپرا اربیتال و سوپرا تروكلئار. شریانهای مژگانی خلفی كوتاه مشیمیه و بخشهایی از عصب اپتیك را مشروب می سازند. دو شریان مژگانی خلفی بلند، جسم مژگانی را مشروب می سازند و با یكدیگر و با شریانهای مژگانی قدامی آناستوموز می یابند تا حلقه شریانی اصلی عنبیه را تشكیل دهند. شریانهای مژگانی قدامی از شاخه های عضلانی به عضلات ركتوس جدا می‎شوند. آنها به قدام صلبیه اپی اسكلرا، لیمبوس، و ملتحمه خون می رسانند و در حلقه شریانی اصلی عنبیه شركت می كنند. قدامی ترین شاخه های افتالمیك در تشكیل قوسهای شریانی پلك ها نقش دارند كه از طریق شریان فاسیال با گردش خودن كاروتید خارجی ارتباط برقرار می كنند.

عضله بالا برنده پلك فوقانی

levator palpebral

superioris muscle

عضله بالا برنده پلك فوقانی از یك تاندون كوتاه از سطح زیرین بال كوچك استخوان پروانه ای، در جلو و بالای سوراخ اپتیك شروع می‎شود. این تاندون با مبدا عضله ركتوس فوقانی كه در زیر آن است درهم می آمیزد. این عضله كه بخشی از آن عضله صاف است (عضله مولر) همراه با نیام خود، بخش مهمی از توكشنده پلك فوقانی را می سازند. بخش پلكی عضله حلقوی چشم به عنوان متضاد آن عمل می‎كند.

دو انتهای نیام بالا برنده را شاخهای داخلی و خارجی آن می خوانند. شاخ داخلی ظریف است و در پایین به درز پیشانمی – اشكی و نیز به لیگامان پلكی داخلی متصل می‎شود. شاخ خارجی از بین بخشهای كاسه چشمی و پلكی غده اشكی می گذرد و به توبركل كاسه چشم و لیگامان پلكی خارجی متصل می‎شود.

غلاف عضله بالابرنده پلك در پایین به عضله ركتوس فوقانی می چسبد. سطح فوقانی، در پیوستگاه شكم عضله و نیام، نوار ضخیمی می سازد كه در داخل به قرقره و در خارج به دیواره كاسه چشمی خارجی وصل می شود، این نوار لیگامان مانع ckeck ligaments عضله را می سازد. آن را لیگامان ویتنال whitnall نیز می گویند.

عضله بالابرنده توسط شاخه فوقانی عصب سوم جمجمه ای عصب دهی می‎شود. خونرسانی آن توسط شاخه های عضلانی خارجی شریان افتالمیك انجام می‎شود.

اعصاب حسی

اعصاب حسی پلك از شاخه های اول و دوم عصب سه قلو (V) جدا می‎شوند. اعصاب كوچك اشكی، فوق كاسه چشمی ، فوق قرقره ای، و بین خارجی lateral nasal منشعب از شاخه افتالمیك عصب پنجم اند. اعصاب زیر كاسه چشمی، صورتی وجنه ای zigomaticofacial و گیجگاهی وجنه ای zygomat icotemporal منشعب از شاخه فكی (دوم) عصب سه قلو هستند.

عروق خونی و لنفاوی

عروق خونی پلك ها از شاخه های پلكی داخلی و خارجی شریانهای افتالمیك و اشكی جدا می‎شوند. آناستوموزهای بین شریانهای پلكی داخلی و خارجی، قوسهای تارسی را می سازند كه در بافت حفره ای فوق عضلانی قرار دارند.

تخلیه وریدهای پلك از طریق ورید افتالمیك و وریدهایی كه به پیشانی و گیجگاه تخلیه می‎شوند صورت می‎گیرد. این وریدها بصورت شبكه های جلو و خلف تارسی ترتیب یافته اند (شكل 6-1).

عروق لنفاوی بخش خارجی پلك ها به گره های لنفاوی جلو گوش preauricular  و بناگوشی parotid می ریزند. عروق لنفاوی بخش داخلی پلك ها به گره های لنفاوی تحت فكی submandibular تخلیه می‎شوند.